Archiwum

Cykl popularyzujących felietonów napisanych dla „Tygodnia Polskiego” – dodatku do „Dziennika Polskiego i Dziennika Żołnierza” – najdłużej ukazującego się pisma powojennego Wychodźstwa, skierowanego od niedawna także do nowej fali emigracyjnej w Wielkiej Brytanii.

Pomoc merytoryczna i archiwalna przy redagowaniu działu Archiwum, w którym zamieszczano wypisy z dzieł lepiej znanych emigracyjnych autorów.

Felietony przybliżały czytelnikowi słabiej pamiętane fragmenty dorobku kulturalnego Drugiej Wielkiej Emigracji (1945-1990) w zakresie literatury i przedstawiały twórczość takich autorów jak: Mieczysław Grydzewski i Zbigniew Grabowski (almanach „Wiek Klęski”, Londyn 1945), Stanisław Skrzypek (Rosja jaką widziałem. Wspomnienia z lat1939-42, Londyn 1949, Ukraiński program państwowy na tle rzeczywistości, Związek Ziem Południowo-Wschodnich RP, Londyn 1948), Ryszard Wraga (Jerzy Niezbrzycki – broszury: Rozmyślania Polaka o sprawie powrotu do Kraju, Rzym, wrzesień 1945; Biblioteka „Orła Białego”, Oddział Kultury i Prasy 2. Korpusu AP., Rola i zadania emigracji polskiej, Rzym 1945, wyd. j.w.), Adam Pragier (Czas teraźniejszy, Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1975), Zygmunt Czarnecki (dorobek programowy Brydadowego Koła Młodych „Pogoń”, broszury: Polska wojna w trzeciej – światowej, Londyn 1950 oraz Polska i Rosja. Rozrachunek dziejowy, Londyn 1952), Beata Obertyńska (Anioł w knajpie, „Veritas”, Londyn 1977), Michał Chmielowiec, Bajki, prawdy, morały..., Polska Fundacja Kulturalna, Londyn 1968), Andrzej Janicki (Porwany w przestrzeń. Powieść fantastyczna, część I, „Veritas”, Londyn 1959). 

Okładka „TP” nr 24

2. Historia Gminy Polskiej Zachodniego Londynu, 2005 – 2006.

Monografia poświęcona aktywności Polaków głównie w dzielnicach Chiswick i Acton od początku lat 1950. do połowy 1970, zamówiona przez Zarząd rozwiązanej w 2003 organizacji. Opublikowana w 2006 r. staraniem Koła nr 4 Ealing Stowarzyszenia Polskich Kombatantów przy współpracy z wydawnictwem „Norbertinum” z Lublina pt. Gmina Polska Zachodniego Londynu 1959-1976-2003 (stron 214).

Praca obejmuje następujące zagadnienia:

1. Wstęp. „Nasza londyńska stabilizacja”, 2. Idea gminy. Początki organizacji: „Silni w gromadzie” / Gminy poza Londynem i powstanie Gminy Londyn-Południe / Patrol bojowy 1+14, czyli geneza Gminy Zachodniego Londynu 3. Zebranie założycielskie Gminy Polskiej Zachodniego Londynu: W 41. rocznicę walki o Lwów / Skowroński kontra Czaykowski – spór o ofiarę / Pierwsze kroki 4. Charakterystyka społeczności. Sylwetki: Dzielnica Chiswick / „My Andersowcy” / Kilka postaci 5. Zabawy, imprezy i Koło Pań: Zawsze „na cel” / Oburzenie pana d’E. oraz „NAKO and his music” / Pełni niepotrzebnego animuszu... / Osiem tuzinów filiżanek, czyli Koło Pań / Dziewczyny z Nazaretu 6. „Pijama” dla chorego. Rodzaje samopomocy: Sprawa pani Skrzat / Odłamek w nerce / Kto szybko daje dwa razy daje 7. Własny dom z „Sarmatią” w tle: Szlachetna obsesja / 23 pokoje, które uciekły / Sarmaci z ograniczoną odpowiedzialnością / Nadzieja mieszka przy Sutton Lane / Pledy i pulowery 8. Przedszkole, szkoła, harcerstwo: Z uporem pionierów / Szkoła i Gmina / „Czyżyk” na Chiswicku / Harcerze – „Błękitna trójka” / Harcerki – „San” 9. „Zdrowy duch”. Parafia pw. św. Andrzeja Boboli: Od Devonii do „Boboli” / Fisharmonia pana Zimnego / „Dopóki gwiazda czerwona nie spadnie” 10. „W zdrowym ciele”. Klub Sportowy „Varsovia”: Chcemy grać! / Zawzięci amatorzy / Kiedy jedziesz do Kraju... / Pięć funtów za gola  11. Kennedy, Millenium, niedoszły mecenat: Kwiaty dla Hallera / Infiltracja – między „Polonią” a emigracją / „Freedom for Poles” was their message / Krzywa ścieżka pielgrzymstwa / Akt woli i wiary 12. W stronę POSK-u: 500 cegieł / Życie rozpoczyna się po siedemdziesiątce / Szaleńcy 13. Epilog: Koniec „epoki” / „Pokolenie któremu wyrwano kły” / Prawdziwi bohaterowie emigracji 14. Źródła i literatura: Wykaz czasopism / Archiwalia / Relacje ustne / Wspomnienia, opracowania, publicystyka.

3. Kwerenda źródłowa do albumu Rok 1918 wydanego przez Ośrodek „Karta”, 2008.

 Na zlecenie Ośrodka „Karta” z Warszawy wydającego serię albumów historycznych (m. in. Rok 1920. Wojna Polski z Rosją bolszewicką, Rok 1968. Środek Peerelu, czy Stan wojenny. Ostatni atak systemu) przeprowadzona została miesięczna kwerenda w archiwach Instytutu Józefa Piłsudskiego (IJP) oraz Instytutu Polskiego i Muzeum im. gen. Sikorskiego (IPMS) do planowanego na 90-lecie odzyskania niepodległości albubu Rok 1918.

Wśród wielu innych zaproponowaliśmy do publikacji następujące dokumenty:

Insytut Józefa Piłsudskiego: 1. Jan Michalewski, Wspomnienia z Armii generała Hallera we Włoszech i Francji w latach 1918-1919 spisane na prośbę siostrzenicy Ireny ze Żmudzińskich Bokiewiczowej. IJP, 22/3/I/I/C/28; 2. Bolesław Pietraszewski, płk inż., Działalność Polskiej Organizacji Wojskowej K. N. 3 w latach 1917-1919, IJP 22/3/7/3/11; 3. Jadwiga Aldona Święcicka, [Wspomnienie o przybyciu J. Pilsudskiego do Warszawy] IJP, 22/3/3/1/A; 4. „Komunikat Organizacji Obrony Narodowej w Rzeszowie”, 2 listopada 1918,  IJP, 22/3/2/1/D/36 b; 5. „Komunikat Organizacji Obrony Narodowej w Rzeszowie”, 5 listopada 1918, IJP, 22/3/2/1/36 c; 6. „Komunikat Organizacji Obrony Narodowej w Rzeszowie”, 7 listopada 1918, IJP 22/3/2/1/D/36 d; „Komunikat Organizacji Obrony Narodowej w Rzeszowie”, 19 listopada 1918, IJP, 22/3/2/1/D/36 e; 7. Odezwa, Organizacja Młodzieży Niepodległościowej – Zarzewie, Młodzież Narodowa 13.10.1918, IJP, Teczka nr 10, 22/3/1a/3/10; 8. Odezwa, Komenda Naczelna POW październik 1918, IJP, Teczka nr 10, 22/3/1a/3/9.

Wobec trudności wydawcy (wycofanie się głównego sponsora) i okresowego zawieszenia prac nad książką zlecenie nie zostało w pełni wykonane i wykorzystane, było jednak honorowane.

W 1993 r. londyńczyk Jean Marc de Bruel Debroglio natrafił na ulicy w dzielnicy Brixton na pudła z papierami i stare zdjęcia… 2-3 tysiące fotografii. Na odwrocie pieczątka: „J.S. Markiewicz, 67 Gayville Road, Battersea, SW11”. Lata – mniej więcej 1950.-60. W 2007 roku pokazał zdjęcia Nicole Tattersall – pół-Polce, która rozpoznała na nich znane osobistości życia emigracyjnego i zainicjowała artykuły w prasie polskiej w Londynie oraz wystawy tych unikalnych, ocalonych fotografii dokumentujących życie codzienne Wychodźstwa polskiego w Wielkiej Brytanii. W 58 numerze Kwartalnika Historycznego „Karta” ukazał się nasz materiał prezentujący tę kolekcję czytelnikowi krajowemu.

Pełna wersja artykułu wraz z towarzyszącym mu wyborem zdjęć Jana Stanisława Markiewicza (1913-1993) jest zaprezentowana w naszej GALERII.

5. Archiwum Józefa Szkudłapskiego, 2010

W wyniku starań przyjaciół zmarłego 9 lutego 2010 r. Józefa Szkudłapskiego – państwa Marii i Zbigniewa Siemaszków – na zlecenie kancelarii prawnej „A. Kay Pietron & Paluch Solicitors” reprezentującej spadkobierców, zaproszono nas do uporządkowania dokumentów pozostawionych przez tego aktywnego działacza społecznego Polskiego Londynu.

Praca społeczna Józefa Szkudłapskiego (1920-2010) obejmowała wieloletnią aktywność w Związku Harcerstwa Polskiego poza Granicami Kraju, Związku Łącznościowców, Związku Filatelistów Polskich w Wielkiej Brytanii i parafiach polskich – początkowo na Ealingu, później w kościele pw. św. Andrzeja Boboli. Obszerne, trzypokojowe mieszkanie (plus szeroki przedpokój i duża kuchnia), jakie pozostawił zmarły, zapełnione było po sufit pamiątkami jego długiego i bogatego życia. Nawet po wywiezieniu przez pracowników Biblioteki Polskiej POSK książek i czasopism wydanych na emigracji (kilka tysięcy pozycji) poruszanie się po mieszkaniu sprawiało trudność ze względu na liczbę nagromadzonych tam przedmiotów. Celem działań porządkowo-archiwizujących było przygotowanie dla poszczególnych odbiorców tek (w praktyce okazało się, że były to walizy) z wysegregowanymi z masy bezwartościowych papierów dokumentami. Przygotowaliśmy zestawy pamiątek i dokumentów dla Związku Łącznościowców, ZHPpGK, Związku Filatelistów (tu także ciekawa kolekcja znaczków i kart pocztowych), parafii pw. św. Andrzeja Boboli (również dewocjonalia i literatura religijna) oraz dla Biblioteki Polskiej POSK (teka osobista Józefa Szkudłapskiego i materiały dotyczące ogólnie dziejów emigracji).